لغت نامه دهخدا در صفحه ۳۱۶۵ جلد سوم معنای لغوی واژه «ائتلاف»( alliance) را «مجتمع گردیدن، با همدیگر الفت گرفتن و پیوسته شدن» ذکر کرده است. از نظر اصطلاحی در عرصه سیاست نیز ائتلاف توافقی میان دو یا چند طرف برای حمایت از یکدیگر به منظور پیشبرد منافع متقابل است.
ائتلاف ها دارای اشکال مختلفی همچون دو جانبه و چند جانبه، سری و علنی، ساده یا دارای سازمان پیچیده؛ و کوتاه مدت یا درازمدت می باشند. همچنین کاربرد ائتلاف در دو سطح سیاست داخلی و بین المللی رایج است.
در سطح بین المللی منظور از ائتلاف همبستگی و همکاری چند کشور مختلف برای نیل به یک یا چند هدف مشترک است. ائتلاف های بین المللی زمانی شکل می گیرد که چند کشور عمدتا همفکر برای تحقق اهداف مورد نظر با هم به همکاری بپردازند. کشورهای عضو ائتلاف ممکن است برای همکاری با هم یک موافقتنامه رسمی امضا کنند یا این که بدون وجود هرگونه توافق مکتوب در پی تحقق اهداف مورد نظر برآیند.
از جمله ائتلاف های بزرگ بین المللی که در سال های اخیر در سطح جهان شکل گرفته ائتلاف جهانی مبارزه با تروریسم است. در شرایط پس حوادث ۱۱سپتامبر کشورهای جهان برای مبارزه جدی با تروریسم به نوعی توافق دست یافتند که نمود عملی این امر در جنگ افغانستان آشکار شد.
البته آمریکا که خود را سردمدار این ائتلاف جهانی تصور می کرد سعی نمود تا از این توافق جهانی علیه تروریسم برای حمله به عراق بهره جوید اما با مخالفت بسیاری از کشورهای عضو این ائتلاف مواجه شد و تعداد کشورهای عضو ائتلاف مهاجم به عراق به شدت کاهش یافت.
در عرصه سیاست داخلی کشورها نیز ائتلاف احزاب و جناح های سیاسی یک امر مرسوم است. این مسئله به ویژه در نظام های سیاسی پارلمانی که دولت از درون پارلمان بیرون می آید از اهمیت ویژه برخوردار است.
از آنجا که در نظام سیاسی پارلمانی حزبی که اکثریت کرسی های مجلس را به دست گیرد خودبخود دولت را تشکیل می دهد، احزابی که از آن جایگاه سیاسی برای کسب اکثریت برخوردار نیستند برای بدست گرفتن قدرت اجرایی با سایر احزابی که از نظر ایدئولوژی نزدیکی بیشتری با آنها دارند ائتلاف می کنند. البته این ائتلاف ممکن است قبل از برگزاری انتخابات و در دوران مبارزات انتخاباتی شکل بگیرد یا این که بعد از برگزاری انتخابات و مشخص شدن تعداد کرسی های احزاب.
مصادیق ائتلاف در عرصه سیاست داخلی کشورها را می توان در انتخابات گوناگون پارلمانی یا ریاست جمهوری مشاهده کرد. در بسیاری از این انتخابات معمولا دو یا چند حزب که در یک جناح فکری قرار دارند برای کسب قدرت و پیروزی بر رقبا دست به ائتلاف می زنند. به عنوان نمونه در آخرین انتخابات پار لمانی هند که سه سال قبل برگزار شد دو حزب بزرگ «کنگره» و «بی جی پی» قبل از برگزاری انتخابات با تعداد دیگری از احزاب دست به ائتلاف زدند. وقتی در پایان شمارش آراء ائتلاف کنگره اکثریت را بدست آورد اما از تعداد کرسی های لازم برای تشکیل دولت برخوردار نشد بار دیگر این حزب ائتلاف با احزاب دیگر از جمله حزب کمونیست را مد نظر قرار داد تا بتواند با همکاری آن حزب، اکثریت کرسی های پارلمان هند را در اختیار خود قرار دهد و دولت را تشکیل دهد.
